Functionele obstipatie

Functionele obstipatie is obstipatie zonder aanwijzingen voor een onderliggende somatische oorzaak.
Kinderen met functionele obstipatie kenmerken zich door een vaak pijnlijke harde en laagfrequente defecatie (≤ 2x / week), vaak in combinatie met fecale incontinentie (onvrijwillig verlies van ontlasting), soms grote hoeveelheden ontlasting en buikpijn.

Diagnostiek

• Anamnese (7) + de aanvullende anamnese bij kinderen volgens de NHG standaard
• Lichamelijk onderzoek volgens NHG standaard.
  Voor meer informatie, zie https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/obstipatie

Alarmsymptomen, zie ook bijlage 10

• Late meconiumlozing > 48 uur na geboorte; obstipatie leeftijd < 3 mnd;
• Bloederige diarree met koorts, gallig braken;
• Failure to thrive, koorts, forse distensie abdomen, perianale fistel, abnormale anus, afwezige anusreflex, verminderde kracht/tonus/ reflexen benen, pluk haar op wervelkolom, sacrale dimple (indeuking), evt. scheve bilnaad;
• Fecale incontinentie zonder verschijnselen van obstipatie; nachtelijke fecale incontinentie;
• Alert zijn op mogelijk seksueel misbruik (o.a. bij smeren met ontlasting, extreme angst voor anale inspectie / rectaal toucher, littekens anus, fissuren, hematomen).

Behandeling

Niet-medicamenteus:

• Informatie verstrekken conform https://www.thuisarts.nl/verstopping/mijn-kind-heeft-last-van-verstopping
• Uitleg over defecatiepatroon passend bij leeftijd (8);
• Informatie verstrekken over voldoende vochtinname, voldoende vezelinname, voldoende beweging conform adviezen Voedingscentrum;
• Advies geven: poepdagboek bijhouden en toilettraining (8);
• Uitleg over gedragsregels (9).

Medicamenteus:

• Zie bijlage 10 voor het behandel- en doseerschema.

Controle:

• Na start medicamenteuze behandeling na 3 dg tot 2 wkn (afhankelijk van klachten);
• 2 mnd na staken behandeling dient een evaluatie plaats te vinden. Bij defaecatie ≥ 3x per week zonder andere symptomen kan geprobeerd worden de medicatie af te bouwen.

Verwachtingenmanagement

• Uitleg over het beloop van obstipatie en de kansen op het verdwijnen van de klachten;
• Hierbij moet worden benadrukt dat de klachten niet altijd binnen een jaar verdwijnen en dat de klachten kunnen recidiveren (40% van de tweedelijns kinderen heeft nog klachten na 6 tot 12 maanden). Goede uitleg zal zeer waarschijnlijk de compliance verhogen;
• Bespreek dat de medicatie langdurig gebruikt mag en moet worden bij aanhoudende klachten, en dat dit niet leidt tot bijwerkingen als bijvoorbeeld ‘luie darmen’;
• Spreek af met de patiënt wat te doen bij recidieven en wanneer contact opgenomen dient te worden met de behandelend arts.

(7) Zie bijlage 7
(8) Zie bijlage 9a, b en c
(9) Zie bijlage 8