Anamnese, lichamelijk onderzoek en aanvullend onderzoek bij klachten

U bevindt zich hier: Home | Werkafspraken | Transmurale afspraken | Prostaatdiagnostiek - RTA ZO Brabant | Anamnese, lichamelijk onderzoek en aanvullend onderzoek bij klachten

Anamnese, lichamelijk onderzoek en aanvullend onderzoek bij klachten

Anamnese:

Vraag naar:

  • Aard van de klachten3;
  • Snelheid van ontstaan of verergering;
  • Verstoring nachtrust, sociale beperkingen, incontinentie;
  • Pijnklachten;
  • Algehele malaise, eerdere urineweginfecties;
  • Familieanamnese belast?
  • Let op voorgeschiedenis: urologische onderzoek of behandelingen, medicatie met invloed
    op mictie, comorbiditeit

Lichamelijk onderzoek en diagnostiek bij klachten:

  • Palpatie en percussie blaasregio (ter uitsluiting van globus vesica)
  • Rectaal toucher: onderzoek naar de grootte, vorm, consistentie en drukpijnlijkheid van de prostaat;

Aanvullend onderzoek

  • PSA bepaling 4.

Uitslag:

  • Bij een afwijkend rectaal toucher en/of sterk verhoogd PSA4: → verwijzen naar de uroloog.
    Bij een verhoogd PSA5 (3-10) en geen afwijkend rectaal toucher → advies om volgende stappen te ondernemen:
    • Transrectale echo van de prostaat via Diagnostiek voor U (DvU) of
    • een Prostaat Quick Scan (St Anna Ziekenhuis) dan wel
    • reguliere doorverwijzing naar de
      uroloog. 
    • De echo wordt gebruikt om het volume en de vorm te bepalen van de prostaat. Het volume gecorreleerd aan de PSA en het rectaal toucher bepaalt de kans op het vinden van een positief biopt. Deze kans kan worden berekend m.b.v. www.prostaatwijzer.nl (wijzer 3 en 4 met TRUS of DRE:)3. Is de kans op prostaatkanker > 12.5 % dan is doorverwijzing naar uroloog geïndiceerd.
  • Bij een verhoogd PSA en geen afwijkende echo en rectaal toucheren niet verdachte prostaatwijzer dan:
    • PSA vervolgen (1x per 3 mnd.). Indien het PSA gelijk blijft: vervolgens elke 6 mnd.
    • Bij:
      • verdere stijging (> de laboratoriumafhankelijke bovenste afkapwaarde);
      • of snelle stijging;
      • of verhoogd PSA > 3.0 bij jonge leeftijd
        • verwijzen naar de uroloog

NB. Sinds kort bestaat er ook een MRI uitkomstgerelateerde prostaatwijzer. Deze is echter voor de 1e lijn niet toepasbaar.

NB. Schommelende PSA waarden zijn suggestief voor een ontstekingscomponent, maar sluiten een prostaatcarcinoom niet uit. Bij chronische prostatitis kan de PSA langdurig wisselende waarden vertonen.

NB. De PSA waarde is afhankelijk van de gebruikte laboratoriumtechniek3 en de hierbij behorende referentiewaarden en afkapgrens voor prostaatcarcinoom, en moet geïnterpreteerd worden in de klinische context: symptomen in combinatie met de uitslag rectaal toucher, PSA en echo. Daarnaast kan de PSA concentratie bij agressieve tumoren slechts mild verhoogd zijn.

3) De kans op prostaatcarcinoom is ongeveer even groot voor mannen met en zonder mictieklachten. Bij mictieklachten, een negatieve familie-anamnese en een niet afwijkend RT hoeft volgens de richtlijnen geen PSA bepaling te worden verricht.
4) Gebruik de PSA-calculator (www.cze.nl/PSAcalculator) om de PSA concentratie om te rekenen naar de methode die gebruikt
wordt door prostaatwijzer.nl. Zie ook de toelichting.
5) Het PSA is verhoogd bij een waarde > 4μg/l; het PSA is sterk verhoogd bj een waarde van > 10μg/l . Het laboratorium geeft de
laboratoriumspecifieke afkapgrenzen + bijbehorend advies uit de RTA weer op het uitslagbericht.